Boşnaklar

Boşnaklar[ (Boşnakça: Bošnjaci), tarih biliminin bakış açılarından birine göre, bir Güney Slav halkıdır. Kökenleri hususunda iki ayrı görüş vardır: 1. Güney Slav halkı kitlesine dâhil eden görüş; 2. Türk-Turanî halklar kitlesine dâhil eden görüş. Çoğunluğu Güneydoğu Avrupa’da Bosna-Hersek’te ve Sırbistan ve Karadağ arasındaki Sancak bölgesinde yaşar. Ayrıca Hırvatistan, Slovenya,Almanya, ABD, Avusturya, İsveç, Kosova, Makedonya Cumhuriyeti ve Türkiye’de de Boşnaklar vardır.

Boşnaklar, yüzyıllarca dine dayalı bir kimlik tanımı içinde yer almışlar, Bosna-Hersek ve Sancak’ta yaşayan Ortodoks veya Katolik Güney Slavları ise Sırp veya Hırvat milletlerinin bu bölgelerdeki uzantıları kabul edilmiştir. 1963’de Yugoslavya’nın Sosyalist Federal Cumhuriyet tanımına geçişi ile birlikte Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti yönetiminde Sırpların egemen konumunun zayıflamaya başlaması Boşnaklar için yeni bir millî kimlik tanımının yolunu açmıştır. 1961’de ortaya atılan “Etnik Müslüman” terimi ile Boşnaklar bu isim altında Bosna-Hersek’in yönetiminde Sırpların ve Hırvatların yanı sıra söz sahibi hâle gelmişlerdir. 1968’de Müslüman milleti, dinî mensubiyeti ifade eden müslüman (küçük harfle) teriminden farklı bir anlam içerecek şekilde Yugoslavya Anayasasına girmiştir. (Bu anlama göre, örneğin, Yugoslavya Arnavutları, (ekseri) müslüman olup, Müslüman değildiler.). Bosna-Hersek’in bağımsızlığını kazanmasından sonra ise, Boşnak terimi millî bir anlam kazanmış olup, evrimini hâlen sürdürmektedir.

Bu anlamda Sırbistan-Karadağ 2002 ve 2003 nüfus sayımı verilerine ve bireylerin kendi tanımlamalarına göre önemli bir Boşnak nüfus bulunmaktadır. Söz konusu veriler şu şekildedir:

Sancak’ta; Boşnaklar 193,026 kişi (toplam nüfusun % 45.31’i), Sırplar 156,852 kişi (toplam nüfusun 36.82%), Karadağlılar 29,892 kişi (toplam nüfusun % 7.02’i), Müslüman milleti 27,047 kişiye (toplam nüfusun % 6.35’i);

Karadağ’da; Karadağlılar 267,669 kişi (toplam nüfusun % 43.16’i), Sırplar 198,414 kişi (toplam nüfusun % 31.99’i), Boşnaklar 48,184 kişi (toplam nüfusun % 7.77’i), Arnavutlar 31,163 kişi (toplam nüfusun % 5.03’i), Müslüman milleti 24,625 kişi (toplam nüfusun % 3.97’i), Hırvatlar 6,811 kişi (toplam nüfusun % 1.1’i).

Ayrıca, Sırbistan, Hırvatistan ve Makedonya’da % 1’ler civarında küçük bir Boşnak nüfus yaşamakta, işgücü göçü nedeniyle başta Almanya gelmek üzere Batı Avrupa ülkelerine yerleşmiş Boşnaklar da bulunmaktadır.

Kültür

Folklor

Boşnak folkloru, 15’nci yüzyıla tarihlenen uzun bir geleneğe sahiptir. Boşnak kültüründeki pek çok unsur gibi onların folklorları Slavik karışımı etkisindedir. Tipik olarak 19’ncu yüzyıldan önce yer alır. Slavik yapısının tam olması, Boşnakların Slav olduğunu tamami ile gösterir.

Dil

Boşnaklar,Boşnakça konuşurlar. Türkiye’de ve Yunanistan’ın Batı Trakya bölgesinde yaşayan Pomakların dili ile bu dil hemen hemen şive farkı hariç aynıdır. Yalnız Pomaklar, Kiril alfabesini kullanır ve güney Rusçaya daha yakın olarak kabul edilir. Boşnak lisanı, Sırpça ve Hırvatçadan yazım ve gramer bakımından biraz değişiktir. Boşnak dili, Almancada olduğu kadar diğer komşu lisanlarda kullanılmayan çok sayıda doğusallık içerir. Boşnakçanın söz yapısında, Boşnakçayı ve dolayısıyla Boşnakları, çevrelerinde yaşayan Slav topluluklarının dillerinden ayıran özellikler çoktur. Boşnakçanın söz varlığında Müslüman dünyasının terminolojileri çok fazladır. Boşnakça ayrıca kendine özgü iki yazılış biçimine sahipti. Bunların ilk ‘Begovica (ayrıca Bosansika olarak da söylenir) Kiril abecesi; ikincisi ise Arap abecesidir. Bugün, bu iki kullanım da hemen hemen ölmek üzeredir. Çünkü, günümüzde bu kullanımın okur yazar sayısı oldukça azdır. Bugün Boşnakça Latin esaslı alfabesi ile kullanılmaktadır.

Din

Boşnakların çoğu Müslüman olsa da, bazıları Ateizm ,Agnostisizm ve Deizm’e inanır. Bundan dolayı Seküler Hümanizm Dünya Görüşü Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti zamanı boyunca yaygındı. Geçmişte ülkede Bektaşilik (Sufilik)in büyük bir rol oynamasına rağmen, şimdi Bosna-Hersek’te çoğu Müslüman, İslam’ın Sünni mezhebine bağlıdır.

Kaynak : http://balkanaktuel.com/haber-3803-bosnak_kulturu_.html