İklim zorluklarına yanıt: Bosna Hersek Dışişleri Bakanlığı 2050 yılına kadar yaklaşık 180.000 binayı yenilemeyi planlıyor
Bosna-Hersek Federasyonu, enerji tüketimini, CO₂ emisyonlarını azaltma ve bina stokunun uzun vadeli modernizasyonunu hedefleyerek 177.000’den fazla binayı yenilemeyi planlayan 2050’ye Kadar Bina Yenileme Stratejisi’ni benimsedi. Belge, Avrupa uygulamalarıyla uyumlu olarak geliştirilen çevre ve enerji politikalarının temel bileşenlerinden birini temsil ediyor.
Dünya çapında 5 Haziran’da kutlanan Dünya Çevre Günü, daha verimli kaynak yönetimi ve olumsuz çevresel etkileri azaltma amacıyla geliştirilen politikalar ve önlemler üzerinde düşünmek için bir fırsattır. Bu bağlamda, Bosna-Hersek Federasyonu’nun 2025’in başlarında kabul ettiği 2050’ye Kadar Bina Yenileme Stratejisi’nden bahsedebiliriz. Bu strateji, daha rasyonel enerji tüketimi ve zararlı gaz emisyonlarının azaltılmasına vurgu yaparak mevcut binaların enerji yenileme yönlerini tanımlayan bir belgedir.
Bu on yıllardır devam eden sürecin hayata geçirilmesine öncülük eden Bosna Hersek Fiziksel Planlama Bakanı Željko Nedić, kamusal altyapının durumunun yıllardır ihmal edilmesinin ve yetersiz yatırım yapılmasının sonucu olduğunu vurguluyor.
“FBiH’deki binaların yüzde 70’inden fazlası otuz yıldan uzun bir süre önce inşa edildi ve bunların yüzde 80’inden fazlası hala kömür ve ısıtma yağı gibi fosil yakıtlar veya çoğunlukla kömür kullanan bölgesel ısıtma sistemleri kullanıyor. Enerji kaynaklarının değiştirilmesi ve yenilenebilir enerji kaynaklarının getirilmesi, enerji verimliliği önlemleriyle birlikte, karbondioksit emisyonlarını azaltmanın ve modernizasyonun anahtarıdır. Tam da bu nedenle gerçek ihtiyaçlara ve olasılıklara karşılık gelen uzun vadeli, yapılandırılmış ve ölçülebilir bir plana sahip olmak önemlidir,” dedi Nedić.
Yenilemenin üç aşaması
Strateji, üç ana aşamaya yayılmış kamu, konut ve diğer binalar dahil olmak üzere toplam 177.125 binanın yenilenmesini öngörüyor. 2030 yılına kadar 36.000 binanın yenilenmesi, 2031 ile 2040 yılları arasında 99.900 binanın daha yenilenmesi planlanıyor ve son aşamada, 2041 ile 2050 yılları arasında 41.225 binanın daha yenilenmesi planlanıyor. Bunlar arasında okullar, sağlık merkezleri, hastaneler ve idari kurumlar dahil olmak üzere 3.689 kamu binası yer alıyor ve böylece kamu sektörünün modernizasyonuna katkıda bulunuluyor ve uzun vadede bakım maliyetleri düşürülüyor.
Bu stratejiyi özellikle önemli kılan şey, karbondioksit emisyonlarının azaltılması ve enerji verimliliği üzerindeki doğrudan etkisidir. Tahminler, binaları ısıtmak için enerji tüketiminin %60 ila %80 arasında azaltılacağını, toplam CO₂ emisyonlarının ise planlanan dönemin sonunda %65’ten fazla düşmesi gerektiğini göstermektedir.
Bakan Nedić, stratejinin vatandaş, ekonomi ve kurumlar açısından çok sayıda değer taşıdığını vurguladı.
“Bina yenileme doğrudan daha düşük enerji tüketimi, daha düşük faturalar, daha sağlıklı yaşam koşulları ve daha güçlü bir inşaat sektörü anlamına geliyor. Stratejiyle ilk kez 2050’ye kadar net hedefler ve bunlara ulaşmak için mekanizmalar tanımladık. Bu, vatandaşlara, ekonomiye ve çevreye çok sayıda fayda sağlayan gerçekçi bir plan,” diye belirtiyor Nedić.
Bu planın uygulanması için yılda yaklaşık 775 milyon dönüştürülebilir mark yatırım gerekiyor. Bunun bir kısmı teknik yeniden yapılanma önlemleri için, fonların diğer kısmı ise eğitim, yönetim, izleme, BT sistemleri ve iletişim faaliyetleri yoluyla uygulamayı desteklemeyi amaçlıyor.
“Bu, yalnızca enerji tasarrufu yoluyla değil, aynı zamanda yeni işler, yerel endüstrinin gelişimi ve yerel ekonomilerin büyümesi yoluyla da birçok kez geri dönen bir yatırımdır. İnşaat sektörü bu dönüşümün omurgasını oluşturacak, ancak küçük işletmeler, eğitimciler, enerji danışmanları, mühendisler ve yerel topluluklar da bundan faydalanacak,” diyen Nedić, planın sürdürülebilir ve uygulama açısından gerçekçi olacak şekilde dikkatlice hazırlandığını da sözlerine ekledi.
Yatırımlar ve yeni işler
Tahminlere göre, stratejinin uygulanması her yıl 6.500’den fazla doğrudan işin yaratılmasıyla sonuçlanacak. Bunlara inşaat sektörü, mühendislik, tasarım, denetim, eğitim ve yerel yönetimdeki işler ve enerji geçiş sürecini destekleyen endüstrilerde yeni istihdam dahildir.
“Tüm zorlukları bir gecede çözemeyiz, ancak daha verimli, daha güvenli ve geleceğe daha hazırlıklı bir toplumun temellerini atabiliriz. Bu stratejiyle tam olarak yaptığımız şey bu, onlarca yıl sürecek değişiklikler planlıyoruz,” diye vurguluyor Bakan Nedić.
Pratik örnekler
Strateji, Avrupa Birliği’nin en gelişmiş ülkelerinde on yıldır standart olan ilkelere dayanmaktadır. Almanya, Avusturya, Fransa ve İskandinav ülkeleri, emisyonları azaltmak ve yerel ekonomiyi güçlendirmek için önemli bir araç olarak yıllardır binaların enerji yenilemesine yatırım yapmaktadır. Bosna-Hersek Federasyonu ayrıca, 2021’den beri AB’de zorunlu hale gelen neredeyse sıfır enerjili binalar (nZEB) kavramı da dahil olmak üzere Avrupa standartlarının kademeli olarak entegre edilmesini öngörmektedir.
“FBiH’deki binaları yenileyerek sosyal standartlara, sağlığa, eğitime ve toplulukların işlevselliğine yatırım yapıyoruz. Bu tür bir planın gerçek değeri budur ve yalnızca megavat veya markla ölçülmez. Sürdürülebilirlik dünya çapında konuşulurken, BiH Federasyonu’nda bu zorluklara somut önlemlerle, kademeli, sistematik ve Avrupa uygulamalarıyla uyumlu bir şekilde yanıt veren bir plan oluşturuluyor,” diye sonlandırdı Bakan Nedić.
