Bosna Hersek’in tarihi simgelerinden Mostar Köprüsü 24 yıl önce bugün Hırvat topçuları tarafından ateşe verilerek yıkılmıştı
Dünya Bülteni/ Haber Merkezi
Bosna-Hersek’in Mostar kentinde Neretva Nehri üzerine yer alan Mostar Köprüsü 1566 yılında Mimar Sinan’ın öğrencisi Mimar Hayreddin tarafından inşa edildi. Şehrin Boşnak ve Hırvat kesimlerini birbirine bağlayan köprü zamanla bir kültürel hoşgörünün bir simgesi haline geldi. Bosna savaşı sırasında Hırvat topçularının Mostar Köprüsünü hedef almasının sebeplerinden biri de buydu.
Mostar şehri Fatih Sultan Mehmet döneminde Osmanlı topraklarına katılmıştı. Neretva nehri üzerinde o tarihlerde ahşap bir köprü bulunmaktaydı ve Fatih bu köprünün onarımını gerçekleştirmişti.1993 yılında Hırvat topçuları tarafından yıkılan tarihi Mostar Köprüsü ise Kanuni Sultan Süleymanın emri ile Mimar Sinan’ın talebesi Mimar Hayreddin tarafından inşa edildi. 4 metre genişliğinde, 30 metre uzunluğunda ve 24 metre yükseklikteki köprü için 456 kalıp taş kullanıldı.
Köprünün inşası Mostar şehrini Hersek bölgesinin en önemli merkezi haline getirdi.Şehre ismini veren,ticareti canlandıran köprü zamanla kültürel ve sportif eğlencelerin de bir merkezi haline geldi. Köprü Osmanlı zamanından itibaren gençlerin nehre atlayarak cesaretlerini gösterdikleri bir mekan oldu. Köprünün iki tarafında bulunan iki küçük kale de Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırılmıştı. Yine köprünün sol tarafına II.Selim döneminde bir de minaresiz mescid inşa edildi. 1878 yılına kadar müezzinler ezanı köprünün üstünde okurlardı.
Mostar Köprüsü yüzyıllardan beri seyyahların ve araştırmacıların büyük ilgisini çekti. 1658’de Mostara uğrayan Fransız seyyah A.Poullet Mostar Köprüsünü “ mukayese kabul etmez bir cüret eseri” olarak niteleyecekti. Köprüden büyük övgüyle söz edenlerden biri de Evliya Çelebi idi. Çelebi o güne kadar on altı ülke gezdiğini fakat böyle yüksek bir köprü görmediğini yazdı. Mostar Köprüsünü en iyi şekilde özetleyen mimar Ekrem Hakkı Ayverdi ise şöyle der: Bu köprü mimari dehanın terkibiyle taştan yapılmış değil de muhayyilenin cisim halini almasıyla meydana gelmiş gibi efsanevi bir mana ve ruh kazanmıştır. “
Köprünün üstün sanat özelliği hakkında Hans Joachin Kissling yorumu ise şöyledir: Kıyamet gününüdeki sırat köprüsünü bir mecaz olmaktan çıkarıp elle tutulup gözle görülebilir bir sembol haline,başka bir hiçbir eser hiçbir yerde büyük üstat Mimar Hayreddinin Mostar Köprüsü kadar dile getirimez.”
Yüzyıllar boyunca hoşgörü ve kültürel çeşitlilğinin sembolü, Mostar şehrinin adeta ruhu olan bu tarihi köprüye ilk büyük saldırı 1992 yılında Sırplar tarafından düzenlendi. Mayıs 1993’te ise bu kez Hırvat güçleri tarihi köprüyü hedef aldılar.
Hırvat birliklerinin top atışlarına dayanamayan köprü 9 Kasım 1993 günü büyük zarar gördü ve yıkıldı. Dev taşları Neretva nehrinin sularına gömüldü. Köprünün yıkımı Mostar’ın çok kültürlü mirasının reddedilişini simgeliyordu.
Tarihi taş köprünün yıkılmasının ardan yerine derme çatma bir ahşap köprü yapıldı. Köprünün aslına uygun bir şekilde yeniden inşası için çalışmalar ise UNESCO ve Dünya Bankası desteğiyle 1997 yılında başladı. Nevarta nehrine gömülen orijinal taşların bir kısmı çıkarıldı. Bu taşların bir kısmı köprünün yapımında kullanıldı. Köprünün inşasını ise bir Türk firması üstlendi. Ayrıca Türkiye köprünün yapımına 1 milyon dolar para yardımında bulundu. Aslına uygun olarak yeniden inşa edilen köprü çok sayıda devletin temsilcisinin hazır bulunduğu bir törenle 23 Temmuz 2004 tarihinde açıldı. 2005 yılında da Dünya Mirası Listesine dahil edildi.
Kaynak : http://www.dunyabulteni.net/manset/345513/mostar-koprusu-24-yil-once-bombalanmisti
