Bosna Hersek Yüksek Temsilcilik Ofisi (OHR) tarafından, Bosna Savaşı’nı (1992-1995) sonlandıran Dayton Barış Anlaşmasının 25.yıl dönümü dolayısıyla etkinlik gerçekleştirildi.
Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi Valentin Inzko’nun ev sahipliğinde başkent Saraybosna’daki tarihi Vijecnica Kütüphanesinde düzenlenen etkinliğe Bosna Hersek Dışişleri Bakanı Bisera Turkovic, Avrupa Birliği (AB) Delegasyon Şefi Johann Sattler ve ülkedeki diplomatik temsilciler katılırken, aralarında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun da bulunduğu birçok ülke ve uluslararası kuruluş temsilcisinin gönderdiği video mesajlar gösterildi.
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle kısıtlı katılımla gerçekleşen etkinlikte konuşan Inzko, barışın, Bosna Hersek’e 30’dan çok denemenin ardından ancak Dayton Anlaşması ile geldiğini anımsatarak, “Barışın önemini Yukarı Karabağ örneğinde, Orta Doğu’da, Keşmir’de yaşanan çatışmalarda anlıyoruz.” diye konuştu.
Dayton’un iki neticesi bulunduğuna dikkati çeken Inzko, bunlardan birinin barış diğerinin ise karmaşık siyasi yapısına rağmen ayakta kalmayı başaran Bosna Hersek olduğunu vurguladı.
Turkovic de Dayton Barış Anlaşması’nın Avrupa’da İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yaşanan en büyük trajediyi sonlandırdığını ve Bosna Hersek’i yok olmaktan kurtardığını belirterek, “Bosna Hersek, bugün zor bir geçmiş ve iyi bir gelecek dönemecinde bulunuyor. Entegrasyon sürecimizde bize destek olan dost ülkelere ve Bosna Hersek’in var olmasına katkı sağlayanlara teşekkür ediyorum.” dedi.
AB Delegasyon Şefi Sattler ise barışın, savaşın sonundan, silahları susturmaktan daha fazlası olması gerektiğine işaret ederek, Bosna Hersek halkının korkusuz ve endişesiz bir hayatı hak ettiğini vurguladı.
– “Dayton Barış Anlaşması son değil, başlangıçtı”
Programa video mesaj gönderen eski ABD Başkanı Bill Clinton, barış anlaşmasının önemine dikkati çekerek, “Bosna Hersek’teki savaşın sonlandırılmasının o kadar zaman almasına ve Srebrenitsa Soykırımı’nın gerçekleşmesine engel olamayışımıza hala çok üzülüyorum. Barış anlaşması imzalandığında bunun bir son değil bir başlangıç olduğunu biliyorduk. Zira barış gün be gün inşa edilmesi gereken bir süreci temsil etmektedir.” ifadelerini kullandı.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres de mesajında, barışın sağlanması, sürdürülebilir kalkınma ve insan hakları için sarf edilen çabanın iki katına ihtiyaç duyulduğunun altını çizerek, “Barış üzerine kurulu bir gelecek inşa etmek istiyorsanız ihtiyacınız olan şey geçmişle yüzleşmektir. Savaş döneminde ağır suçların işlendiğini kabul etmeliyiz. Bu suçlar asla unutulmamalı, suçları işleyenlerin ideolojileri ise asla yüceltilmemelidir.” şeklinde konuştu.
Savaşın açtığı yaraların hala kabuk bağlamadığını dile getiren AB Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ise “Bosna Hersek’in geleceği AB’dir. Bu hedefin gerçekleştirilebilmesi için ülkedeki liderlerin üzerlerine düşen görevi yerine getirmeleri gerekiyor. Barış anlaşmasının 25. yılını, Dayton’dan Brüksel’e bir dönüm noktası olarak değerlendirelim.” dedi.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de mesajında, NATO’nun savaşan tarafların masaya oturmasında önemli bir rol üstlendiğini kaydederek, “Bosna Hersek, bugün dünyada güvenliğin sağlanmasına katkıda bulunan ülkelerden biri haline geldi. Bu büyük bir başarı. NATO Bosna Hersek’i desteklemeye devam edecek.” diye konuştu.
– “Bosna Hersek halkı, karşılıklı saygı ve hoşgörü sayesinde hayatta kalmayı başardı”
Programa Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Dönem Başkanı sıfatıyla video mesaj gönderen Arnavutluk Başbakanı Edi Rama ise Bosna Hersek halkının karşılıklı saygı ve hoşgörü sayesinde hayatta kalmayı başardığını ifade ederek, uzun vadeli ve kapsamlı bir barışın, uzun bir süreç olduğunu ve gelecekte atılabilecek adımların değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı.
OHR’de iki yıl görev yapan İspanya Başbakanı Pedro Sanchez de Bosna Hersek’in kendisi için ayrı bir öneme sahip olduğunu hatırlatarak, “Bosna Hersek’in, gençlere göç etmekten başka bir alternatif sağlaması, güvenli bir yaşam sunması gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Avusturya Cumhurbaşkanı Alexander Van Der Bellen, ülkesinin Batı Balkanlar’da barıştan yana olduğunu anımsatarak, “Avusturya, Dayton Barış Anlaşması’nın uygulanmasına büyük katkı sağladı. Bu program, barış ve istikrarın ne kadar değerli olduğunu bir kez daha düşünmemiz için güzel bir fırsat.” şeklinde konuştu.
Program kapsamında Vijecnica Kütüphanesine Bosna Hersek bayrağı yansıtılırken, Saraybosna Filarmoni Orkestrası da anlaşmanın 25. yılı dolayısıyla, sembolik olarak Wolfgang Amadeus Mozart’ın Senfoni No. 25 eserini seslendirdi.
Bosna Hersek’te 1992-1995 yıllarında yaşanan ve binlerce masum sivilin yaşamını yitirdiği kanlı savaş, ABD’nin Ohio eyaletindeki Dayton şehrinde bulunan Wright-Paterson Hava Üssü’nde 21 Kasım 1995’te paraf edilen ve 14 Aralık 1995’te Fransa’nın başkenti Paris’te Bosna Hersek Cumhurbaşkanı Aliya İzetbegoviç, Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic ve Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franjo Tudjman tarafından imzalanan Dayton Barış Anlaşması ile son bulmuştu.
